Chương III: Những kịch bản TPP và tác động đến thị
trường Chứng khoán
Hiệp định
TPP tác động hai chiều tới toàn bộ nền kinh tế, do đó cũng sẽ có những tác động
đan xen tới thị trường chứng khoán.
3.1 Đánh giá chung
Theo World Market Indices, thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng 4.57% trong vòng 6 tháng tính đến
cuối tháng 9/2015, trở thành thị trường tăng mạnh thứ hai trong bảng xếp hạng về
chỉ số thị trường thế giới. Quyết định nới room chứng khoán đã và đang là động lực thúc đẩy
thị trường chứng khoán Việt Nam.
Trong 6
tháng đầu năm, giá trị vốn hóa của thị trường cổ phiếu niêm yết đạt trên
300,000 tỷ đồng
và bằng khoảng 31.1% GDP, tăng 9.3% so với cùng kỳ năm ngo ái. Riêng vốn hóa của
thị trường trái phiếuđạt trên 80,000 tỷ đồng, chiếm 8% GDP.
Trong
tuần từ 05-09/10/2015, khi hiệp định TPP chính thức được ký kết, thị trường chứng
khoán Việt Nam ngay lập tức phản ứng tích cực với thông tin này. Chỉ số VN-
Index đã tăng mạnh 4.56%, lên mức 588.02 điếm; HNX-Index cũng gia tăng tích cực
với 3.19%, đạt 80.75 điếm. Trong khi đó, chỉ số VS100 tăng 5.98%, lên 166.74 điếm;
VN30 tăng 4.28%, lên 605.6 điếm.
Dòng tiền
nhanh chóng chảy vào nhóm cổ phiếu các ngành được cho là hưởng lợi từ TPP như Dệt
may (Đầu tư thương mại Thành Công - T CM, Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG,
GMC), Thủy sản (Thực phẩm Sao ta - FMC, Thủy sản Hùng Vương), Gỗ (Công ty Cổ phần chế
biến gỗ Đức Thành- GDT, Công ty cổ phần kỹ nghệ gỗ Trường Thành - TTF), Logistics (Công ty cổ phần tập đoàn container Việt Nam - VSC, Công ty cổ phẩn cảng Cát Lái -
CLL)... Nhóm các cổ phiếu ngành tài chính như Bảo hiểm, Ngân hàng cũng khởi sắc.
Đặc
biệt trong phiên giao dịch ngày 8/10, khối ngoại bất ngờ mua ròng 804 tỷ đồng,
thanh khoản thị trường đạt khoảng 3,700 tỷ, cao hơn mức thanh khoản trung bình
trong tháng 9 là 2,008 tỷ đồng. Trong năm 2015, riêng dòng vốn M&A vào Việt
Nam đã đạt $1.5 tỷ tính theo giá trị thương vụ, và nhà đầu tư nước ngoài đã mua
ròng $256 triệu, cao gấp 1.4 lần của cả năm 2014.
Tính
từ năm 2008 đến nay, số lượng tài khoản nhà đầu tư nước ngoài đã tăng 37%, bình
quân tổng giá trị giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài luôn chiếm khoảng 18% tổng
giá trị giao dịch, các nhà đầu tư nước ngoài đang nắm giữ lượng cổ phiếu tại
các công ty niêm yết tương đương khoảng 23% vốn hóa toàn thị trường.
Có
the thấy khối ngoại sẽ là động lực quan trọng hỗ trợ thị trường khi TPP được ký
kết, bởi hội nhập sẽ thu hút dòng vốn từ các nước ngoài đổ về Việt Nam. Môi trường
đầu tư hiệu quả sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài hơn nữa.
Tuy
nhiên, những diễn biến tích cực vừa qua trên thị trường chứng khoán là do tâm
lý lạc quan của giới đầu tư khi hiệp định TPP được kí kết tại Atlanta. Thực chất,
TPP chưa được quốc hội Mỹ và các nước thông qua, chưa có hiệu lực chính thức,
chưa tác động gì đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam, nên đà
tăng của các nhóm cổ phiếu kể trên không phản ánh được sức khỏe nội tại của các
doanh nghiệp, mà chủ yếu là do tâm lý hưng phấn của giới đầu tư. Do đó, đà khởi
sắc này sẽ chỉ diễn ra trong ngắn hạn. về lâu dài trong tiến trình hội nhập,
chuyển động của các cổ phiếu sẽ phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh và năng lực
thực sự của các doanh nghiệp.
Sau
khi đàm phán kết thúc, Việt Nam sẽ cùng các nước thành viên TPP thực hiện việc
rà soát pháp lý để đảm bảo lời văn và các biểu cam kết thực hiện đúng kết quả
đàm phán. Dịch thuật (đối với các quốc gia không nói tiếng bản địa là tiếng
Anh) và công bố rộng rãi hiệp định. Đồng thời, đại biểu Quốc hội, người dân và
Doanh nghiệp sẽ có thời gian để nghiên cứu hiệp định. Sau khi ký kết, Việt Nam
thực hiện quy trình thông qua hiệp định TPP theo đúng quy định của Pháp luật từng
nước, thời gian mất từ 18 tháng tới 2 năm. Vì vậy, từ giờ đến lúc TPP chính thức
có hiệu lực, các nước thành viên nói chung và Việt Nam nói riêng cần phải chuẩn
bị “dọn đường” cho dòng vốn ngoại chảy vào, cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng để
phục vụ sản xuất, đáp ứng các yêu cầu của TPP.
Hiệp
định TPP mở cửa kết hợp với Nghị định 60 có hiệu lực sẽ khuyến khích dòng vốn
ngoại mới chảy mạnh vào các doanh nghiệp Việt Nam, như doanh nghiệp dệt may, da
giày, thủy sản, kho vận, khu công nghiệp,... qua việc mua cổ phiếu các doanh
nghiệp này hoặc các hoạt động M&A. Vì vậy lĩnh vực ngân
hàng, là nơi luân chuyển dòng tiền sẽ được hưởng lợi gián tiếp.
Bên cạnh
đó, nhóm ngành xây dựng cũng được đánh giá là có tiềm năng do nhu cầu xây dựng
cơ sở hạ tầng, bến bãi,... nhằm phục vụ sản xuất và xuất nhập khẩu tăng lên.
9 tháng
đầu năm, các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giải ngân được $9.65 tỷ, tăng
8.4% với cùng kỳ năm 2014. Các lĩnh vực đầu tư chủ chốt bao gồm Công nghiệp chế
biến, chế tạo thu hút nhiều nhất với 737 dự án đầu tư đăng ký mới và 346 dự án
tăng vốn, chiếm 66.3% tổng vốn đầu tư đăng ký. Tiếp đó là lĩnh vực sản xuất,
phân phối điện, kinh doanh bất động sản. Có the ke đến một số dự án đầu tư lớn
được cấp phép trong tháng 9 như Dự án nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 2, Dự án
công ty Sam Sung Display
Vietnam, Dự án
Cty TNHH liên doanh thành phố Đế Vương, Dự án Cty TNHH Hyosung Đồng Nai,..
Sự tăng
điểm trên các chỉ số tổng thể là sự hưng phấn và có phần đầu tư sớm khi mà hiệp
định TPP chưa chính thức có hiệu lực và thậm chí chưa được công bố đầy đủ các
thông tin. Điều này dẫn đến thực trạng chúng ta phân tích thị trường bằng những
thông tin ít “chất lượng”.
Do đó
chúng ta có các kịch bản chính cho thị trường như sau:
Điều
này là hoàn toàn có thể xảy ra khi tại các nước như Mỹ, từ chính khách cho đến
người dân đều có một lực lượng phản đối TPP rất đông đảo. Người dân Mỹ và nhiều
doanh nghiệp thì lo lắng vào việc họ sẽ phải đóng nhiều loại thuế hơn khi chính
phủ dỡ bỏ rất nhiều loại thuế nhập khẩu, rồi đến hiệp hội công đoàn lo lắng về
vấn đề việc làm, do lo ngại không cạnh tranh được nhiều mặt hàng đến từ các nước
có nhân công giá rẻ cũng như nguyên liệu đầu vào rẻ sẽ khiến các lĩnh vực này
khó có chỗ đứng. Còn về phía chính khách thì họ cũng chỉ ra nhiều vấn đề, chẳng
hạn như cơ chế “Giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và nhà nước” gọi tắt là
ISDS sẽ khiến chính phủ Mỹ bị kiện bởi các doanh nghiệp ở nước ngoài nhiều hơn.
Hay các vấn đề xung quanh cuộc bầu cử T ổng thống Mỹ sắp diễn ra và nhiều ứng
viên tranh cử đều không muốn thông qua hiệp định TPP, trong đó có bà Hillary Clinton hay
Martin O’Malley.
Ứng
viên Donald Trump cũng không muốn TPP được ký kết. Đảng Cộng hòa vốn ủng hộ việc giao thương
tự do hiện vẫn chia rẽ trong vấn đề TPP. Đối với Hoa Kỳ, câu trả lời vẫn còn bỏ
ngỏ. Từ giờ cho đến lúc có Tổng thống mới vào tháng 2/2017, nhiều “bất ngờ” vẫn
có thể xảy ra.
Trong
khi các Quốc hội còn lại dường như nhất trí 100%, Canada có khó khăn đôi chút
nhưng kỳ bầu cử ngày 19/10
sẽ ngã ngũ.
Số
phận của TPP tại Úc và New Zealand cũng gặp đôi chút khó khăn. Đảng Lao động New Zealand, hiện không thuộc thành phần của chính phủ, cũng bất mãn về một điều khoản của
TPP cấm đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực đất đai và nhà ở.
Chile
cũng là một nước khác mà TPP sẽ vấp phải sự chống đối lớn tại quốc hội, vì những
quan ngại về thuốc men với giá cả phải chăng.
Hiện
cũng chưa rõ liệu TPP có được thông qua tại Nhật Bản hay không. Những quyết định
đáng kế của chính phủ Nhật Bản về lĩnh vực nông nghiệp sẽ khiến một số nhóm
nông gia chống đối việc thông qua thỏa thuận.
Tại
Malaysia, nhà
lập pháp đối lập Charles Santiago đã chỉ trích TPP là “một trong các thỏa thuận
thương mại nguy hiếm nhất khi xét về vấn đề thuốc men với giá cả phải chăng, nhất
là tại các nước đang phát triến.” Ông cho biết chính phủ Malaysia đã
cam kết sẽ chỉ hành động sau khi TPP nhận được chấp thuận tại quốc hội. Nhưng
chính phủ Malaysia có quyền thông qua hiệp đĩnh kế cả đa số các
nhà lập pháp phản đối TPP.
Quốc
hội Việt Nam dường như sẽ 100% thông qua, vì các nhà lãnh đạo nước ta viếng
thăm Mỹ đều bày tỏ mong muốn gia nhập liên minh kinh tế của 12 quốc gia chiếm tới
40% GDP thế giới. Hơn nữa ở Việt Nam, Quốc hội không bao giờ bỏ phiếu chống Đảng.
Nếu
TPP không được chính phủ Mỹ thông qua thì đó sẽ là điều khiến hiệp định TPP “thất
bại”, đi ngược lại kỳ vọng của giới đầu tư hiện nay. Chưa kế đến những hệ lụy
chính trị, sự thất bại của hiệp định TPP cũng được coi là sự thất bại của Tổng
thống Obama, sẽ dẫn đến niềm tin của giới đầu tư sụp đổ về một khối liên minh
kinh tế hội nhập và phát triến. Điều này hoàn toàn có thế dẫn đến sự rút vốn ồ ạt
ở các ngành cũng như các doanh nghiệp đã được đầu tư trước đó nhằm đón đầu TPP.
Đặc biệt các ngành Dệt may (TCM, TNG, GMC), Thủy sản (FMC, VHC), Gỗ (GDT, TTF),
Logistics (VSC, CLL)...
và nhóm các cổ phiếu bảo hiếm, ngân hàng.
TPP
không được thông qua sẽ khiến động lực đầu tư bị giảm đi đáng kế, khi mà TPP vốn
được coi là liều thuốc kích thích tăng trưởng kinh tế Việt Nam, tạo cơ hội thay
đổi toàn diện về thế chế, chính sách, cơ sở hạ tầng.
Đế
phòng tránh rủi ro này, chúng ta cần nghiên cứu kỹ hiệp định TPP và chờ đón các
thông tin từ các nước đóng vai trò chủ chốt trong TPP đế có thế đưa ra đánh giá
tiến độ cũng như khả năng được thông qua của hiệp định này. Cùng với đó, khi
chúng ta đầu tư nên chia vốn ra thành nhiều dòng nhỏ, sử dụng mỗi dòng nhỏ đó đế
tư ở mỗi giai đoạn khác nhau và nên đầu tư giá trị chứ không lướt sóng do những
“con sóng” này sẽ bị phụ thuộc rất nhiều vào các thông tin từ những nguồn không
chính thống và kém chất lượng.
Bất
chấp các vấn đề được nêu ra ở kịch bản 1 về việc TPP hoàn toàn có khả năng
không được thông qua, thì chúng ta cần thấy người bảo vệ TPP lớn nhất là tổng
thống Mỹ, Barack Obama đã cho thấy sự khôn ngoan khi đẩy việc kết
thúc bỏ phiếu thông qua hiệp định này vào quý 1 năm 2016, khi chiến dịch bầu cử
Tổng thống chưa kết thúc.
Trong
trường hợp được thông qua, điều này sẽ giúp tháo gỡ nút thắt cho các nhà đầu tư
đang chờ đợi hiệp định TPP chính thức có hiệu lực, và lúc này dòng vốn sẽ được
đẩy vào các thị trường đầu tư ở mức rất lớn, từ Bất động sản, trái phiếu, công
phiếu, cho đến thị trường chứng khoán. Các ngành sẽ được hưởng lợi đầu tiên sẽ
là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực mà Việt Nam coi là mũi nhọn trong
hiệp định TPP. Nhưng đây chỉ là ngắn hạn vì thực tế tâm lý giao dịch ở thị trường
chứng khoán Việt nam, phần lớn là ngắn hạn, trong khi phải cần đến ít nhất là 2
năm thì hiệp định này mới có hiệu lực, và với “thói quen” thích lướt sóng thì
khó có thể đảm bảo được yếu tố chất lượng trong sự tăng điểm trong các ngành
này. Điều đó còn chưa tính đến yếu tố, những ngành này thực tế không có quá nhiều
sự thay đổi về mặt lợi ích như nhiều nhà đầu tư nhìn nhận, khi mà từ trước đến
nay những mảng thủy hải sản, da giày, dệt may, đồ gỗ khi xuất khẩu sang nhiều
nước trong TPP cũng đã có thuế gần như bằng 0%.
Những
ngành chúng ta có thể hướng đến là những ngành dịch vụ về tài chính và bất động
sản du lịch, bất động sản sản xuất, vận tải và xây dựng.
Ở
mảng tài chính, chúng ta cần hiểu sự đi lên của thị trường chứng khoán sẽ giúp
các ngân hàng giải quyết được phần nào bài toán nợ xấu mà hầu hết các ngân hàng
đang gặp phải hiện nay có thêm vốn từ cổ phiếu. Các công ty chứng khoán sẽ có
cơ hội thoát khỏi tình trạng ảm đạm trong nhiều năm qua, khi sự kích thích kinh
tế và cải cách được thể hiện rõ nét, điều đó sẽ giúp niềm tin đầu tư sẽ được
gia tăng, bao gồm cả nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.
Với
ngành bất động sản chúng ta có thể thấy rõ với mục tiêu trở thành nước xuất khẩu
lớn chúng ta cần quy hoạch các khu công nghiệp, khu dành cho các công nhân
viên, chuyên gia... từ các khu công nghiệp. Đây sẽ là động lực đầu tư rất lớn
vào ngành này.
Từ sự
phát triến trong lĩnh vực bất động sản thì mảng xây dựng và vận tải sẽ có nhiều
cơ hội tăng trưởng do nhu cầu phát triến cơ sở hạ tầng rất lớn.
Ở mỗi
ngành khác nhau chúng ta lại gặp phải những rủi ro khác nhau.
Với
lĩnh vực tài chính chúng ta thiếu thị trường chứng khoán phái sinh. Điều này
làm thị trường chứng khoán ở Việt Nam giảm đi tính đa dạng, mất kênh quản lý rủi
ro cơ bản. Các sản phẩm chứng khoán phái sinh khá phổ biến ở các thị trường tài
chính phát triến, nhưng lại còn mới mẻ ở Việt Nam.
Hội nhập
TPP, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng sẽ phải hội nhập theo. Dòng tiền đầu
tư từ nước ngoài sẽ chảy nhiều vào thị trường chứng khoán phái sinh thay vì sản
phẩm chứng khoán truyền thống. Trong giai đoạn 2012- 2014 khi nền kinh tế còn gặp
nhiều khó khăn, thị trường trái phiếu Chính phủ hoạt động rất hiệu quả với tỷ lệ
thành công đạt 120% so với kế hoạch đề ra, tỷ lệ thành công trung thầu khi phát
hành lần đầu đạt 100%. Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm 2015 khi nền kinh tế
phát triến tích cực hơn thì tỷ lệ phát hành trái phiếu Chính phủ thành công chỉ
đạt 47% so với cùng kỳ năm 2014 tương đương với khoảng 72,000 tỷ đồng, đạt chưa
được 1/3 kế hoạch năm. Đây là cơ sở có thế cho rằng, dòng tiền thay vì đầu tư
vào trái phiếu Chính phủ thì sẽ đổ vào các kênh đầu tư khác. Thị trường chứng
khoán phái sinh phát triến sẽ là kênh thu hút một nguồn vốn lớn.
Vì vậy,
hiệp định TPP sẽ mở đường cho thị trường này phát triến, là cơ hội đế Việt Nam
nhanh chóng triến khai và vận hành các sản phẩm phái sinh, thu hút thêm dòng vốn
nước ngoài.
Chính
phủ đã ban hành Nghị định số 42/2015/NĐ-CP ngày 5/5/2015 về chứng khoán phái
sinh và thị trường chứng khoán phái sinh, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho thị
trường này hoạt động và phát triến, góp phần thúc đẩy sự ổn định, phát triến vững
chắc của thị trường chứng khoán, nâng cao sức cạnh tranh và thu hẹp dần khoảng
cách giữa thị trường chứng khoán Việt Nam với thế giới. Tuy nhiên ước tính phải
đền đầu năm 2017 thị trường chứng khoán phái sinh mới được vận hành. Câu hỏi đặt
ra là liệu chính phủ có đạt được mục tiêu đề ra hay không, khi mà trước đó cũng
có thông tin sẽ đưa vào hoạt động thị trường chứng khoán phái sinh trong năm
2016.
Còn với
mảng ngân hàng, sự đi lên của thị trường chứng khoán sẽ đẩy thị trường vốn đi
lên nhanh chóng. Lịch sử cho thấy chúng ta chưa có một công cụ quản lý vốn hiệu
quả khi lượng vốn tăng đột biến. Điều này có thế dẫn đến gia tăng lạm phát cho
kinh tế vĩ mô, và bản thân các ngân hàng sẽ dễ dàng bị đẩy vào thế vỡ nợ.
Trong lĩnh
vực xây dựng, chúng ta cần xác định phải đối đầu với các nhà thầu nước ngoài
như Trung Quốc. Với nền kinh tế đang dần thị trường hóa như ở Việt Nam, thì các
nhà đầu tư nước ngoài hay bản thân những nhà đầu tư trong nước họ chỉ quan tâm
đến tính hiệu quả, chi phí và chất lượng. Vậy thì rõ ràng các doanh nghiệp
trong lĩnh vực xây dựng nên quan tâm đến sự cạnh tranh này và đây là rủi ro rất
lớn.
Lĩnh vực
bất động sản chúng ta nhìn thấy một vấn đề liên quan mật thiết đến ngành ngân
hàng và chính sách kinh tế vĩ mô là lãi suất. Phần lớn các dự án bất động sản lớn
đều cần lượng vốn lớn và xuất phát từ hệ thống ngân hàng và từ việc đầu tư cổ
phiếu. Nếu trong trường hợp lãi suất cho vay tăng lên cùng với sự đầu cơ quá sớm
có thể dẫn đến thua lỗ. Việc đẩy bong bóng bất động sản là “thói quen” của nhiều
tập đoàn bất động sản ở Việt Nam và điều này chắc hẳn đã được các tập đoàn kinh
tế nước ngoài họ tính đến và có kế hoạch cụ thể để đối phó. Nên vẫn có nguy cơ
lớn cho thị trường bất động sản vỡ bong bóng trong mảng sản xuất và du lịch.
TPP sẽ
tác động nhiều vào thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới, nhưng
đó là khi chính phủ các nước cùng thông qua, và giai đoạn chờ đợi các thủ tục
mang tính chất hành chính là lúc thị trường chứng khoán sẽ sôi động nhất. Nhờ
có các dòng vốn đầu tư nước ngoài lớn hơn, các thương vụ mua bán sát nhập diễn
ra nhộn nhịp hơn, và nhiều dự án mới tại các khu công nghiệp được thi công triển
khai. Đó là khi niềm tin của nhà đầu tư được đẩy lên mức rất cao. Nhưng đó cũng
là lúc chúng ta phải nhìn vào tính hiệu quả của các doanh nghiệp mà mình đầu tư
vào các mã cổ phiếu của họ. Thực tế đã chứng minh “bội thực” vốn đã từng đẩy thị
trường chứng khoán bị thổi bong bóng lên quá cao, và rồi rơi xuống từ chính niềm
tin của nhà đầu tư. Chúng ta cần thay đổi dần tư duy đầu tư, hãy cập nhập tin tức
chính thống với chất lượng cao hơn là loại tin tức “rỉ tai”. Cần quan tâm đến
công cụ quản lý rủi ro, quản trị vốn, quản trị thời gian trong đầu tư để có thể
tránh những mất mát do sự thiếu hiểu biết.
0 nhận xét :
Đăng nhận xét