Hội nghị
cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ: Xoay trục chiến lược
Quan hệ
kinh tế ASEAN - Mỹ đang được cơi nới và thượng đỉnh cấp cao hai bên lần đầu
tiên trên nước Mỹ được tổ chức tại Sunnylands, bang California, từ ngày 15 - 16.2.
Từ những
kết quả của việc đàm phán vào cuối năm 2015, bốn thành viên ASEAN - Singapore,
Malaysia, Brunei và Việt Nam đang mong muốn hái quả ngọt từ Hiệp định Đối tác
thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Một số
thành viên khác như Philippines và Thái Lan cũng đã bày tỏ quan tâm tham dự.
Với một tầm nhìn dài hơn, người ta có thể bắt đầu nói về một sự kết hợp giữa
hai thực thể kinh tế. Trong đó, thị trường 600 triệu dân của Cộng đồng kinh tế
ASEAN (AEC) sẽ được thổi vào luồng sinh khí từ các nền kinh tế hàng đầu của các
thành viên TPP. Khi các hàng rào thuế quan cùng giảm, khả năng cạnh tranh
thương mại ngày nay phụ thuộc nhiều hơn vào những quy định bên trong đường biên
giới, TPP có thể là một hình mẫu để AEC - vốn lỏng lẻo, dựa trên nguyên tắc
đồng thuận - “nâng cấp” các thể chế của mình.
Tuy vậy,
TPP không phải là đũa thần, TPP cũng chưa phải là đích đến, đây cũng không phải
là bậc thang cao chót vót để một quốc gia nào đó đùng một cái đứng ngay trên
lưng người khổng lồ. Đó đơn giản chỉ là sân chơi với những luật chơi cụ thể và
mỗi người tham gia phải lựa chọn có điều kiện để đạt được lợi ích cao nhất từ
sân chơi đó.
Xuyên suốt
các vòng đàm phán của hiệp định, các nước thành viên ASEAN theo đuổi những mục
tiêu khác với những tính toán của họ với các nước láng giềng, thị trường tuy
sát sườn và quan trọng, nhưng luôn tồn tại những yếu điểm mang tính “cấu trúc”.
Chẳng hạn: Tỷ trọng thương mại nội khối ASEAN dao động chỉ xấp xỉ 25% trong
chục năm liên tục, kinh tế các thành viên mang tính cạnh tranh hơn là bổ sung,
khoảng cách về trình độ phát triển giữa các quốc gia thành viên chênh lệch...
Tính
“trung tâm” của ASEAN là trái tim của tổ chức này, là hoa tiêu gắn nó với mạch
chuyển động của khu vực lẫn thế giới, nhưng nguy cơ mất đi tính “trung tâm”
ASEAN cũng là một lập luận được trình bày khi có những chuyển hướng hay quyết
định mang tính táo bạo của một số nước thành viên. Đặc biệt khi các quyết định
đó đang đẩy hình dung một “ASEAN cân bằng” trở thành một “ASEAN lựa chọn”. Điều
đó cũng đã từng xảy ra vào năm 2005 khi (đa số) các nước ASEAN ủng hộ cơ chế
Cộng đồng Đông Á mở dựa trên mô thức ASEAN + 6 bao gồm thêm cả các nước Ấn Độ,
Úc và New Zealand (thay vì đề nghị của Trung Quốc dựa trên ASEAN + 3 chỉ bao
gồm các nước ASEAN và ba nước Đông Bắc Á láng giềng).
Một ASEAN
khác
Chuyển
hướng ủng hộ một sự có mặt mạnh mẽ hơn của Mỹ là một thí dụ khác ở hiện tại. Trong
khi Washington nỗ lực “tái cân bằng kinh tế”, thì thương mại ASEAN - Trung Quốc
và Trung Quốc với từng nước thành viên vẫn tăng đều đặn theo từng năm, vòng đàm
phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) giữa ASEAN và 6 đối tác
Đông Á: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc và New Zealand tăng tốc; sáng
kiến “Một vành đai, một con đường” khởi xướng dưới thời Chủ tịch Trung Quốc Tập
Cận Bình vẫn đang trong tầm ngắm tham gia của nhiều quốc gia khu vực. Điều đó
lý giải tại sao sẽ không có một đột phá mang tính bước ngoặt dẫu cho bất kỳ hứa
hẹn hay diễn từ nào tại thượng đỉnh.
Nguyên tắc
đồng thuận theo kiểu “phương thức ASEAN” được nêu ra như lý do để nói về việc
ASEAN dễ dàng bị chia ra thành những chiếc đũa rời rạc. Nỗ lực phát triển tập trung
vào một lộ trình rõ ràng hướng tới một chiến lược cụ thể và kế hoạch hành động
mang tính ràng buộc và cam kết thường bị nhấn chìm bằng sự tôn trọng nguyện
vọng và lợi ích của từng thành viên. Nhưng nguyên tắc không phải là bất biến.
Nó có thể thay đổi nếu tồn tại một ý muốn xuất phát từ lợi ích (kinh tế lẫn
chiến lược; ngắn hạn lẫn dài hạn) giữa các quốc gia. ASEAN bao gồm 10 nước, và
chỉ có 4 quốc gia là thành viên của TPP. Thương mại và đầu tư tăng tốc sẽ có
nhiều ý nghĩa trong quá trình đa dạng các chương trình hợp tác tiếp theo về
khoa học kỹ thuật, cơ sở hạ tầng hay đào tạo nguồn nhân lực... Nhưng quan trọng
hơn là quá trình thiết kế luật chơi.
Địa lý của
Đông Nam Á với hai phần đặc tính hải đảo và lục địa sẽ được thay thế bằng một
bản đồ mang đặc tính khác. Đó là hình dung những đường biên giới mềm, mà bên
trong đó các tác nhân vận động theo những quy luật được chế ước khác biệt. Với
TPP, sau Sunnylands, một phần bản đồ đã lộ diện.
|
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bắt đầu tham dự
hội nghị
Chiều 14.2 (giờ địa phương), Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay quốc tế
Palm Springs, bang California, Mỹ tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN -
Mỹ được tổ chức tại Sunnylands, bang California, từ ngày 15 - 16.2.
Đón Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và đoàn tại
sân bay có đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ, Đại sứ VN tại Mỹ Phạm Quang Vinh, Phó
tổng lãnh sự Việt Nam tại San Francisco Cao Vũ Mai.
Theo chương trình, tại hội nghị, Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng cùng với các nhà lãnh đạo Mỹ, ASEAN sẽ tham dự phiên thảo
luận về kinh tế - thương mại và phiên thảo luận về chính trị - an ninh. Bên
cạnh đó, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng sẽ có các cuộc tiếp xúc song phương
với lãnh đạo một số quốc gia tham dự hội nghị.
|
0 nhận xét :
Đăng nhận xét